زمینلرزه یا زلزله (به انگلیسی: earthquake; همچنین بهعنوان quake, tremor یا temblor) همچنین در لغتنامه دهخدا بومَهَن لرزش، جنبش و تکان خوردن زمین است که به دلیل آزاد شدن انرژی تخلیه شده از سنگها در گسلهای پوسته زمین در مدّتی کوتاه روی میدهد. محلّی که منشأ زمینلرزه است و انرژی از آنجا خارج میشود را کانون زمینلرزه، و نقطهٔ بالای کانون در سطح زمین را مرکز سطحی زمینلرزه میگویند. پیش از وقوع
...
ادامه ...
زمینلرزه یا زلزله (به انگلیسی: earthquake; همچنین بهعنوان quake, tremor یا temblor) همچنین در لغتنامه دهخدا بومَهَن لرزش، جنبش و تکان خوردن زمین است که به دلیل آزاد شدن انرژی تخلیه شده از سنگها در گسلهای پوسته زمین در مدّتی کوتاه روی میدهد. محلّی که منشأ زمینلرزه است و انرژی از آنجا خارج میشود را کانون زمینلرزه، و نقطهٔ بالای کانون در سطح زمین را مرکز سطحی زمینلرزه میگویند. پیش از وقوع زمینلرزهٔ اصلی معمولاً زلزلههای نسبتاً خفیفتری در منطقه روی میدهد که به پیشلرزه معروفاند. به لرزشهای بعدی زمینلرزه نیز پسلرزه میگویند که با شدّت کمتر و با فاصلهٔ زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ میدهد.
هرچقدر تعداد پیشلرزهها بیشتر باشد، مقدار ریشتر زمینلرزهٔ اصلی، کمتر میباشد.
زمینلرزه نتیجهٔ رهایی ناگهانی انرژی از داخل پوسته زمین است که امواج ارتعاشی را ایجاد میکند. زمینلرزهها توسط دستگاه زلزلهسنج یا لرزهنگار ثبت میشوند.
هر چقدر، کانون زمینلرزه عمیقتر باشد، آسیب رسیدگی هم، کمتر میشود.
مقدار بزرگی یک زمینلرزه متناسب با انرژی آزادشده زمینلرزه است. زمینلرزههای کوچکتر از بزرگی ۳ ریشتر اغلب غیر محسوس و بزرگتر از ۶ ریشتر خسارتهای جدی را به بار میآورند، البته ریشتر که هر واحد اضافه آن حدوداً ده برابر قبلی است (مثلاً ۵ نسبت به ۶) فقط واحد اندازه و شدت انرژی تخلیه شدهاست اما عوامل متعدد دیگری از فاصله گرفته (عمق بیشتر تأثیر کمتر از زیر ده کیلومتر تا ۷۰۰ کیلومتر همینطور فاصله بیشتر افقی از رومرکز) تا جهت لرزش (عمودی یا ضربهای) و نوع طول موج لرزش (فاصله جابجایی مکانی رفتی و برگشتی در هر لرزش) در میزان تخریب تأثیر دارند. امواج زمینلرزه سه نوع P و S (امواج بدنی) و سطحی دارند که نوع P که اول میآید به امواج فشاری یا طولی مشهور است زیرا امواجش ضربهای بوده و در جهت انتشار میلرزانند (مانند بازی کشیدن طناب) و در پوسته زمین با سرعت ۱٫۵ تا ۸ کیلومتر در ثانیه پیشمیروند برعکس امواج S یا امواج قیچی تا ۱٫۷ بار سرعتشان کمتر است و در جهت عمود بر خط انتشار میلرزانند (مانند تکاندن سفره) اما نمیتوانند از مایعات مثلاً آب یا سنگ مذاب مثل هسته بیرونی زمین رد شوند. زمینلرزه شدید در عمق با زاویهای ۱۰۵ درجه نواحی سطحی را میلرزاند و نواحی ورای این زاویه منطقه سایه نامیدهمیشوند و از این رو تجربه نشان داده که امواج P فشاری نسبت به S دامنه بسیار وسیعتری از منطقه سایه را پوشش میدهند و موج P میتواند با تغییر جهت و گذر از گوشته یا هسته بیرونی زمین منطقهای بسیار دور از رومرکز را بلرزاند.
در نزدیکی سطح زمین، زمینلرزه به صورت ارتعاش یا گاهی جابجایی زمین نمایان میشود. زمانی که رومرکز در داخل دریا باشد، در صورت تغییر شکل زیاد و سریع بستر دریا باعث ایجاد سونامی میشود که معمولاً در زمینلرزههای بزرگتر از بزرگی هشت ریشتر رخ میدهد. ارتعاشات زمین باعث ریزش کوه و همینطور فعالیتهای آتشفشانی میشوند.
در حالت کلی کلمهٔ زمینلرزه هر نوع ارتعاشی را دربر میگیرد — چه ارتعاش طبیعی چه مصنوعی توسط انسان — که موجب ایجاد امواج ارتعاشی میشود. زمینلرزهها اغلب نتیجه حرکت گسلها هستند، و همینطور میتواند حاصل فعالیتهای آتشفشانی، ریزش کوهها، انفجار معدنها و آزمایشهای هستهای باشد.
نقطهٔ آغازین شکاف لرزه را کانون مینامند. مرکز زمینلرزه نقطهای در راستای عمودی کانون و در سطح زمین است.
سوالی دارید ؟ با پشتیبانی ما در تلگرام تماس بگیرید